Nieśmiałość to cecha, która potrafi sprawić wiele trudności zarówno dziecku, jak i jego rodzicom. Dla malucha może być źródłem frustracji związanej z niemożnością nawiązania takiego kontaktu z rówieśnikami, na jakim mu zależy. Natomiast u rodziców może budzić wiele obaw związanych z tym, jak ich pociecha poradzi sobie w przyszłości. Jak ośmielić nieśmiałe dziecko? Co robić, gdy dziecko ma problem z nieśmiałością? Jak pomóc mu w sytuacjach społecznych?
Jakie są cechy nieśmiałego dziecka?
Osoby nieśmiałe odczuwają skrępowanie w obecności innych. Dzieci nieśmiałe mają trudności w zainicjowaniu kontaktu, nie chcą bawić się z innymi, a odnalezienie się w grupie bywa dla nich niemożliwe. W efekcie często staję się wycofane. W takich momentach maluch staje się napięty, zestresowany, unika kontaktu wzrokowego. Problemem dzieci nieśmiałych są także nerwowe ruchy, gesty, mimika.
Na poziomie emocjonalnym mogą doświadczać smutku i frustracji. Chciałyby korzystać z relacji z rówieśnikami, ale obawy czy odczucia z ciała (np. przyspieszone bicie serca) skutecznie im to uniemożliwiają. To wszystko sprawia, że nieśmiałe dziecko w szkole, przedszkolu, na placu zabaw czy innej nowej sytuacji często radzi sobie gorzej niż jego rówieśnicy.
Mimo że nieśmiałość potrafi nieco utrudniać życie dziecku i rodzicom, wcale nie znaczy to, że nieśmiałe dziecko jest gorsze czy „wadliwe”. Ważne jest, byśmy jako rodzice okazywali pociechom odpowiednie wsparcie. Pomóż dziecku nauczyć się obycia w sytuacjach społecznych i radzenia sobie z emocjami i przeżyciami.
Pamiętaj!
Jeśli jest coś, co niepokoi Cię w zachowaniu pociechy, albo nieśmiałość dziecka znacznie pogarsza poziom Waszego życia, skorzystaj z pomocy specjalisty – psychologa dziecięcego. W rozwijaniu umiejętności społecznych pomagają specjalne zajęcia –tzw. TUS-y, czyli treningi umiejętności społecznych.
>>> Przeczytaj także, czy można nauczyć dziecko odwagi
Nieśmiałe dziecko. Jak mu pomóc?
Nieśmiałość dziecka rodzi obawy, że przez nią nie będzie ono w stanie sobie poradzić. Twoja pociecha będzie czuła, że masz takie podejście do jej nieśmiałości. To osłabi samoocenę dziecka – nic dziwnego – skoro najważniejsze osoby w jego życiu uważają je za niezdolne do radzenia sobie. Podstawa to nie ranić i nie budować w dziecku niewłaściwego obrazu siebie.
Podejście opiekunów dostarcza dziecku informacji, czy nieśmiałość jest jego „wadą” czy jedną z trudności, na którą trzeba znaleźć właściwy sposób. Nie porównuj dziecka do innych, bardziej otwartych i śmiałych maluchów. Nie sprawi to, że będzie miało więcej odwagi – wręcz przeciwnie – może to nasilić przekonanie, że jest gorsze od innych. Nie wyśmiewajmy wstydliwych zachowań dziecka – to także może je zniechęcać do dalszych kontaktów społecznych.
Sposoby na to, by wzmocnić nieśmiałe dziecko
Modelowanie
Potężnym narzędziem „w ręku” rodzica jest modelowanie – prezentowanie na swoim przykładzie, jak radzić sobie z różnymi społecznymi sytuacjami. Będzie miało szczególnie dużą moc, gdy dziecko ma nieśmiałych rodziców. Własnym zachowaniem pokaż dziecku, że mimo obaw, nadal można nawiązywać nowe znajomości – np. porozmawiaj z nieznajomym rodzicem na placu zabaw.
Czy wiesz, że…
Pomocne w ośmielaniu nieśmiałego dziecka będzie opowiedzenie mu własnej
historii z Twojego życia – dorosłego czy dzieciństwa – kiedy przyszło Ci
zmierzyć się z własną nieśmiałością.
Trening umiejętności społecznych
Różne sytuacje społeczne wymagają wprawy, dlatego ćwiczcie te umiejętności w domu – wspólnie albo na zabawkach. Jak można rozpocząć rozmowę, zapoznać się z nową osobą, zaproponować wspólną zabawę? Wszystkie te sytuacje możecie „przetrenować” w domu tak, by kiedy dziecko stanie przed wyzwaniem miało poczucie, że już to kiedyś robiło. To doda mu pewności siebie.
Dawkuj wyzwania
By się rozwijać, potrzebujemy wyzwań. Pamiętaj jednak, że w przypadku nieśmiałego dziecka musisz dostosować je do jego możliwości. Jeśli każdy kontakt sprawia maluchowi problem, próby włączenia go do dużej grupy dzieci bawiącej się na placu zabaw czy zmuszenie do wystąpienia w szkolnym przedstawieniu będą zbyt dużym obciążeniem. Zaczynajcie od małych wyzwań, np. próby porozmawiania z jedną nową osobą.
Doceniaj i chwal
Daj dziecku odczuć, że doceniasz jego starania. Nagradzaj pochwałami nawet najmniejsze próby przełamania nieśmiałości, niezależnie od wyniku. Ważne jest to, by dziecko próbowało i się nie poddawało. Pokaż, że widzisz próby pociechy, bo to buduje jej poczucie własnej wartości. W taki sposób zachęcasz dziecko do dalszych prób.
Poznaj więcej sposobów na budowanie pewności siebie u dziecka
Talent – motor dla odwagi
Jeśli już o próbach mowa, warto zaszczepiać w dziecku chęć do odkrywania talentów. Te również mogą dodać dziecku odwagi i sił do przełamywania swoich strachów. Przekonała się o tym bohaterka książki „Bystre ciastko”. Przez długi czas nie czuła się ona bystrzakiem, co krępowało ją w szkole – nie zabierała głosu, nie zgłaszała się, nie chciała pokazywać swoich prac. Zmiana nastąpiła, gdy zobaczyła, że jest w czymś dobra – to dodało jej dużo śmiałości.
Nie wiesz, jak pomóc dziecku w poszukiwaniu talentów? Zajrzyj do naszego artykułu: Jak odkryć talent u dziecka?
Edukacja emocjonalna – must have, gdy Twoje dziecko jest nieśmiałe
Edukacja emocjonalna to nauka, z której mogą korzystać wszystkie dzieci, nie tylko te nieśmiałe. Jednak te, które wiele wysiłku muszą wkładać w sytuacje społeczne, dzięki nauce rozpoznawania i nazywania tego, co czują mogą poczuć się pewniej, wiedząc, co się z nimi dzieje.
Szczególnie polecamy książeczkę z serii „Akademia Mądrego Dziecka. Mój świat” – „Co czujesz?”. Jej głównym bohaterem jest Miś, który wraz z przyjaciółmi musi odnaleźć się w różnych sytuacjach – typowych dla maluchów. Razem z nim udamy się na badania do lekarza, do przedszkola czy na plac zabaw. To dobry wstęp do tego, by adaptować nieśmiałe dziecko do różnych sytuacji.
Na początku mały czytelnik poznaje 4 emocje: radość, smutek, złość i podekscytowanie. Do książeczki dołączone są 4 karty-buźki wyrażające wspomniane wcześniej emocje. Czytając książeczkę, maluch odgaduje, jaka emocja towarzyszy Misiowi i jego przyjaciołom. Dzięki temu dużo lepiej radzi sobie w rozpoznawaniu swoich uczuć.
Pomoc w znalezieniu przyjaciela
Tworzenie relacji z innymi, zwłaszcza gdy dopiero się tego uczymy, jest wymagającym zadaniem. Nieśmiałość często wiąże się z tym, że dzieci mają trudności związane z zabawami z innymi i wspólnym spędzaniem czasu. Jeśli dziecko przejawia nieśmiałe zachowania, warto sięgnąć po książeczkę „Czy będziesz moim przyjacielem?”. To pięknie ilustrowana pozycja, której bohaterem jest Brązowy Zajączek.
Chętny do zabawy staje przed wyzwaniem znalezienie kompana do zabawy, gdy okazuje się, że Mama nie ma dla niego czasu. Ciekawi, jak Brązowy Zajączek sobie z tym poradził? To może być inspirująca historia dla każdego malucha, pokazująca w jaki sposób nawiązywać nowe znajomości i przyjaźnie. Miłej lektury!
