Często mówi się, że człowiek to istota społeczna, która do życia i rozwoju potrzebuje innych. Dotyczy to nie tylko dorosłych, bo wpływ rówieśników na dojrzałość dziecka jest kluczowy. Dlaczego kontakt z rówieśnikami jest tak ważny? Jak uczyć dziecko budowania relacji z rówieśnikami w przedszkolu? Jak działać i pomagać, gdy pojawiają się konflikty między nimi? Zapraszamy do lektury!
Dlaczego kontakt z rówieśnikami jest ważny dla rozwoju dziecka?
Wiek przedszkolny to pierwszy okres, w którym znacznie rozszerza się otoczenie dziecka. To już nie tylko najbliższa rodzina, ale także nowi dorośli – np. pani z przedszkola czy – co ważniejsze – rówieśnicy. Celem tego etapu jest przygotowanie dziecka do późniejszych zadań – funkcjonowania w zespole klasowym, współpracy w grupie, a także podjęcia pracy zawodowej.
Coraz silniejsze stają się także potrzeby społeczne: budowania relacji przyjacielskich, współdziałania z innymi zarówno „na serio”, jak i podczas zabawy. Dziecko silniej zaczyna interesować się światem społecznym i aktywnie w nim działać. Właśnie teraz dziecko zaczyna ćwiczyć te umiejętności, które będą mu potrzebne przez całe życie.
Jaki wpływ mają rówieśnicy na rozwój dziecka?
Relacje z rodziną czy przyjaciółmi to podstawa wsparcia społecznego, kluczowego w radzeniu sobie w trudnych sytuacjach. Stanowi także czynnik pomocy w powrocie do równowagi po kryzysach czy trudnych wydarzeniach.
Dowiedz się również, jak wspierać budowanie relacji między rodzeństwem
Przebywanie i współpraca z rówieśnikami pozwalają dziecku uczyć się norm i zasad społecznych. To dzięki nim maluchy zaczynają rozumieć, jakie zachowania są społecznie akceptowane, a które nie. Uczą się także nawiązywać kontakty z innymi i działać wspólnie z nimi w różnych okolicznościach. Najmłodsi uczą się także, w jaki sposób należy pełnić różne role społeczne. Warto pamiętać, że wszystkie te umiejętności ćwiczone są w zabawach. Te oparte na odgrywaniu różnych ról, wcielaniu się w postaci pozwalają dzieciom sprawdzać się w społecznym kontekście, a także trenować rozwiązywanie konfliktów, radzenie sobie z trudnościami.
Pierwsze kontakty z rówieśnikami pozwalają dziecku uczyć się współpracy z innymi, a także doświadczać płynącej z tego satysfakcji. Dzieje się to najbardziej naturalnie podczas zabaw czy gier z regułami, ale również w trakcie wspólnej nauki i pracy.
Konflikty między rówieśnikami – czy to dobrze, że się pojawiają?
Konieczność współpracy z innymi to także świetna okazja do trenowania swoich umiejętności rozwiązywania konfliktów. Mimo że dużo piszemy o budowaniu pozytywnych i satysfakcjonujących relacji, to pamiętajmy, że sytuacje, w których maluchy zmagają się z trudnościami, mają duży potencjał rozwojowy. To właśnie drobne sprzeczki, posiadanie odmiennego zdania, konieczność pójścia na kompromis sprawiają, że dziecko uczy się również stawiania własnych granic, asertywności czy dogadywania się, gdy dwie strony chcą czegoś innego.
Potrzeba bycia częścią grup i posiadania przyjaciół czasem może być tak silna, że dzieci będą wybierać nieodpowiednie strategie, by móc je spełnić. Mowa np. o kłamstwach. Często ma to odwrotny skutek, niż dziecko by sobie życzyło. Tak było w przypadku Dżesiki – dziewczynki, która dołącza do grupy przedszkolnej Basi w książeczce „Basia i przyjaciele. Dżesika” od wydawnictwa HarperCollins.
Dżesika to dziewczynka, którą wychowuje tylko mama. Ciągłe przeprowadzki sprawiają, że musi także zmieniać przedszkola. W nowym miejscu chciałaby mieć przyjaciół, a żeby ich do siebie zachęcić, zaczyna opowiadać zmyślone historie na temat swój oraz swojej rodziny. Inne dzieci szybko orientują się, że te opowieści nie są prawdziwe i nie chcą się z nią bawić. Na szczęście Dżesika może liczyć na babcię, dzięki której uczy się nowych sposobów budowania relacji. I to skutecznych, bo okazuje się, że można świetnie bawić się bez kłamstw. Historia Dżesiki pomoże dzieciom, które nie czują się pewnie w relacjach z rówieśnikami, a jednocześnie bardzo im zależy, by mieć przyjaciół.
Czy wiesz, że…
W wieku przedszkolnym zaczyna się rozwijać empatia oraz zachowania altruistyczne? Dzieci stopniowo uczą się przyjmować punkt widzenia innej osoby. Między 3 a 4 rokiem życia maluch jest w stanie pojąć, że ludzie mogą odczuwać różne emocje. W tym czasie pojawia się też współczucie i chęć pocieszenia.
Relacje z rówieśnikami w przedszkolu – jak wspierać dziecko?
Jak zatem odpowiednio przygotować maluchy na pierwsze przyjaźnie i wyzwania z nią związane? Tak jak w przypadku innych umiejętności, wartościową formą jest praca na opowiadaniach dopasowanych do wieku dziecka.
Książeczka „Akceptuję to, co czuję. Przyjaźń” to „przewodnik” po świecie przyjaźni dla najmłodszych. Dzięki niej najmłodsi mogą zrozumieć, co liczy się w przyjaźni i jakie zachowania pomagają budować relacje przyjacielskie.
Treści zawarte w książeczce uczulają dziecko, że nie ze wszystkimi musimy się przyjaźnić, ale wszystkim należy się szacunek. Dodatkowo uczą radzić sobie z trudnymi emocjami – obawami, chwilami zwątpienia, myślami, że nikt nas nie lubi. Książeczka zawiera także wskazówki dla nieśmiałych dzieci. A to wszystko w formie ćwiczeń, malowanek i odgrywania scenek.
Przeczytaj także, jak rozwijać u dziecka inteligencję emocjonalną
O różnych obliczach przyjaźni przeczytamy także w pozycji „Basia. Wielka Księga Przyjaźni”. To prawdziwe „vademecum” dla najmłodszych. Pokazuje, jak dzieci w przedszkolu budują swoje więzi i jak mimo dzielących je różnic udaje im się tworzyć przyjazną atmosferę. Opowieści z książki poruszają także tematy relacji z dorosłymi czy przyjaźni ze zwierzętami. Każde dziecko znajdzie tutaj coś dla siebie.
O pierwszych chwilach przyjaźni opowiada także pięknie ilustrowana książeczka „Czy będziesz moim przyjacielem?”. To opowieść o Małym Brązowym Zajączku, który przypadkiem spotyka w lesie Mgiełkę – białą zajączkę. Spędzają wspólnie wspaniały dzień, jednak po powrocie do domu Mały Brązowy Zajączek martwi się, czy jeszcze kiedyś się spotkają. Na szczęście siła przyjaźni jest tak wielka, że Mgiełka bez problemu znajduje swojego przyjaciela.
