Jak wspierać rozwój inteligencji emocjonalnej u dziecka?

Dzieci w naturalny sposób reagują na emocje, a dbanie o tę umiejętność jest kluczowe. To, czy pomożesz dziecku wypracować inteligencję emocjonalną, wpłynie na nie w procesie dorastania i dorosłym życiu. Możliwe, że już jako niemowlę Twoje dziecko wielokrotnie zaskakiwało Cię tym, z jaką łatwością odczytuje emocje drugiej osoby i wyraża własne, aby nawiązać kontakt ze swoim otoczeniem. Ale czy Ty jako rodzic wiesz, jak rozwijać tę inteligencję emocjonalną u dziecka?

Czym jest inteligencja emocjonalna?

Inteligencja emocjonalna to umiejętność rozpoznania i zrozumienia własnych emocji oraz emocji innych ludzi. Możemy powiedzieć, że ktoś cechuje się dużą inteligencją emocjonalną, jeśli umie radzić sobie ze swoimi emocjami i tym, co czują inni ludzie. Rozpoznawanie emocji i zarządzenie nimi nie przychodzi samo – trzeba się go nauczyć. Dlatego tak ważna jest pomoc rodzica.

Jak wpłynąć na rozwój inteligencji emocjonalnej u dziecka?

Kształtowanie umiejętności emocjonalnych rozpoczyna się w pierwszych chwilach życia. Niemowlęta uczą się reagować na emocje osób w ich otoczeniu. To, w jaki sposób wspierasz osiągnięcia maluszka, ma ogromne znaczenie w budowaniu jego pewności siebie.

Twoje zaangażowanie emocjonalne będzie mieć ogromny wpływ na rozwijanie się inteligencji emocjonalnej dziecka. Dużo więcej możesz przekazać, potrafiąc nazwać własne emocje, radząc sobie z nimi i pokazując dziecku, że potrafisz zrozumieć innych.

Dziecięca wiedza o emocjach opiera się na tym, co pokazują im rodzice. Na ich tonie głosu, mimice, gestach. Pamiętaj, że na inteligencję emocjonalną składa się empatia i umiejętność radzenia sobie z emocjami – jeśli dziecko nie zauważy tego u Ciebie, trudno będzie mu sobie wyobrazić, że nad emocjami można panować.

Jak wspierać inteligencję emocjonalną dzieci?

Aby wesprzeć rozwój emocjonalny dziecka, zwróć uwagę na te kwestie:

Nazywanie emocji

Nie bój się mówić, co czujesz i pomóż dziecku nazwać emocje, które mu towarzyszą. Koniecznie zarówno dobre, jak i złe! (Często nawet nie mówi się o złych emocjach, ale o emocjach trudnych). Powiedz dziecku: „Cieszę się, że robimy to razem” i pamiętaj, że to równie ważne w procesie poznawania emocji zdanie, co „Jest mi przykro, że tak się stało”.

Radość często bywa pomijana jako oczywista emocja. Ale jej przeżywanie dzieci także powinny trenować – np. z książeczką „Kiedy czuję radość”. Docenianie rzeczy, które lubimy robić, pozytywne myśli i uśmiech to ważne elementy radości. Realizowane na co dzień sprawiają, że pomagamy dziecku budować optymistyczne nastawienie do życia. Skorzystajcie z propozycji zawartych w sekcji dla rodziców i stwórzcie wspólnie z pociechą drzewo szczęścia, by same mogły dbać o okazje do przeżywania radości.

W życiu dziecka pojawią się również trudne emocje, a Twoim zadaniem jest nauczyć je sobie z nimi radzić. Możesz sprawdzić, jak dobrą zabawą będzie wskazywanie emocji, które towarzyszą bohaterom bajek i książek. Przy okazji to cenne źródło wiedzy o świecie. Z pomocą w tym zadaniu przyjdzie Ci książeczka „Słodki domek” z serii „A to ciekawe”. Poznacie w niej całą gromadkę leśnych zwierząt. Pojawienie się pracowitych pszczółek odmienia ich życie i wywołuje różne emocje – czy Ty i Twoje dziecko potraficie wyjaśnić, skąd te emocje się biorą i jak sobie z nimi radzić?

Rozwijanie empatii

Inteligencja emocjonalna w istotny sposób łączy się z empatią. Dzięki wspólnej trosce o innych (ludzi, zwierzęta, rośliny) pomożesz dziecku stać się dobrym, opiekuńczym człowiekiem. Zacznijcie od rozmów o niepełnosprawnościach i o tym, że wszyscy ludzie są tak samo ważni i warto ich pomagać i im wspierać. Możemy różnić się wieloma cechami i różnie wyglądać, ale wszystkich należy traktować dobrze.

Z kolei książeczka „Lubię być miły” to dla najmłodszych świetna inspiracja do pomagania innym i dbania o nich. Sprawdźcie, jak robią to Maciek, Ania, Róża i Lucek. Jacek nauczy najmłodszych, jak doceniać wszystkie dobre rzeczy, które robimy dla osób w naszym otoczeniu. Pamiętajcie, że najlepszą nauką dla dziecka będzie obserwowanie, jak Wy – dorośli – wykonujecie uprzejme gesty i pomagacie innym. A po więcej wskazówek dotyczących rozwijania w dzieciach empatii sięgnijcie do sekcji „Porady dla rodziców” zmieszczonej w książeczce.

Samoakceptacja

Dobre traktowanie należy zacząć od siebie. Zdrowe poczucie własnej wartości to wspaniały i ogromnie istotny element życia i inteligencji emocjonalnej dziecka. Rozróżniając dobre i złe zachowania malucha, pamiętaj o wskazaniu jego dobrych stron oraz powodów do dumy, ale także tego, nad czym warto popracować. Dawaj przykład własnym działaniem, aby praca nad słabościami nie oznaczała czegoś smutnego i negatywnego.

Czytaj też: Jak rozmawiać z dzieckiem o wyglądzie? oraz Jak chwalić dziecko?

Pokaż, jak cenne jest stawanie się coraz lepszym. Sięgnijcie razem po książeczki z serii „Akceptuję, co czuję”. Do rozmów o własnym ciele przyda się „Pewność siebie”. W książce znajdziecie ćwiczenia uczące, jak ćwiczyć reagowanie na nieprzychylne uwagi (także dotyczące wyglądu), quiz dotyczący wiary w siebie. Są tu różnorodne zadania: dziecko liczy części własnego ciała, uzupełnia planszę, która pozwala sprawdzić, czy rzeczywiście ma na coś ochotę, czy nie. Poprzez zabawę i ćwiczenia książka ta pomoże zrozumieć wiele emocji i zbudować postawę na całe życie.

Akceptacja uczuć

Czasem czujesz się trochę gorzej, towarzyszy Ci nieokreślona złość, a czasem rozpiera radość i energia? Dziecko jest może odrobinę mniejszym, ale dokładnie takim samym człowiekiem. Zmaga się z całą gamą emocji. Pomóż mu je wyrazić, zrozumieć i odczuć, aby pozwolić na rozwój inteligencji emocjonalnej. Nie sugeruj, że emocje malucha są nieistotne i nie ma powodów do płaczu czy smutku.

Nie należy jednak akceptować złych sposobów ich wyrażania, które mogą komuś zrobić krzywdę. Ustalcie sposoby radzenia sobie z uczuciami, które będą odpowiednie – rozszarpywanie gazet czy liczenie do dziesięciu może pomóc rozładować wiele sytuacji. Więcej tego typu sposobów znajdziesz w książce „Moje emocje” z serii „Akceptuję, co czuję”.

W rozumieniu i radzeniu sobie ze złością pomocna będzie również książeczka „Czasami się złoszczę”. Uczy ona dzieci, w jakich sytuacjach może pojawiać się złość oraz jak ciało informuje nas o jej obecności. Wspólnie z bohaterami (którzy właśnie biorą udział w urodzinowym przyjęciu) Twoje dziecko może poćwiczyć nowe strategie radzenia sobie ze złością, a termometr pomoże określić, jak zmienia się jej siła. Książeczka zawiera także sekcję przeznaczoną dla rodziców, w której możecie znaleźć dodatkowe wskazówki, jak wspierać dziecko w przeżywaniu tej – często trudnej – emocji.

Czytaj też: Jak nauczyć dziecko radzić sobie ze złością?

A jeśli szukasz inspiracji na radzenie sobie ze strachem, razem z dzieckiem zerknijcie do książki „Strach. Wróg czy przyjaciel?”. Niech będzie przewodnikiem w tym, kiedy należy się bać niebezpieczeństw, a kiedy, ze strachu przed nieznanym, nie odbierać sobie szans na wspaniałe przygody.

Strach często sprawia, że zaczynamy się martwić (dotyczy to małych i dużych!), a nadmierne zamartwianie się potrafi zepsuć całą radość oczekiwania na niektóre wydarzenia w naszym życiu. Tak właśnie stało się w przypadku Mai z książeczki „Czasami się martwię”, która wybierała się na nocowanie u swojego kuzyna Tomka. Tomek też się przejmował, a sygnał o tym, że coś jest nie tak, dało mu jego ciało. W jaki sposób? Razem z Tomkiem Twoja pociecha odkryje, co dzieje się w ciele, gdy się czegoś obawiamy. Na szczęście z pomocą przyszła koleżanka Mai – Zosia. Co jej metoda radzenia sobie ze zmartwieniami ma wspólnego z lwem? Sprawdźcie sami!

Rozmowa

Dużo rozmawiaj z dzieckiem. O tym, jak się czujecie, jak minął Wam dzień, dlaczego pan w kolejce w sklepie był niemiły, a pani w autobusie odpowiedziała na uśmiech. Codzienne sytuacje uczą emocji i przyczyniają się do poszukiwań nowych rozwiązań. Każdy ma prawo odczuwać emocje w różnym nasileniu, więc nie sugeruj się tym, co sądzisz o tym, jak dziecko powinno się zachować.

Pamiętaj, że to także od Ciebie, jako rodzica, zależy to, jak rozwinie się inteligencja emocjonalna dziecka. Dlatego wspieraj pociechę w każdy możliwy sposób.