Czy nasze dziecko ma umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach? To pytanie prędzej czy później zada sobie każdy rodzic. Może ono pojawić się w obliczu wyzwań i zmian, które dotykają malucha. A może obawiasz się, że Twojemu dziecku brak odwagi? Albo zastanawiasz się, jak nauczyć dziecko podejmowania decyzji? W tym artykule podpowiadamy, jak przygotować dziecka na trudne sytuacje w życiu.
Czy dziecko miewa trudne sytuacje w życiu?
Trudne sytuacje to określenie-worek, w którym może znaleźć się wszystko. Po pierwsze, to czy coś jest trudne, czy nie bywa naszym subiektywnym odczuciem. To, co dla jednego dziecka może być poza zasięgiem, dla innego będzie przysłowiową bułką z masłem. Sytuacje trudne to, te, w których nie wiemy, co robić, trudno nam wybrać dobre rozwiązane, pojawiają się różne emocje i nie zawsze wiemy, jak sobie z nimi radzić.
Inną perspektywę trudnej sytuacji będzie miało dziecko, inną nastolatek, a jeszcze inną dorosły. Chcąc uczyć dziecko radzenia sobie, pamiętajmy, by nie lekceważyć zmartwień naszych pociech. Nawet jeśli na pozór wydają nam się błahe, w dziecięcym świecie potrafią sprawić wiele trudności. Dajmy dziecku znać, że widzimy, że z czymś się zmaga. Możemy powiedzieć np. „Widzę, że jest Ci teraz bardzo ciężko. To musiało być bardzo trudne, gdy…” – to uniwersalny sygnał, że emocje dziecka są dla nas ważne.
Pięknie o różnych emocjach opowiada książeczka o Bystrym Ciastku z serii „Smaczna Banda i emocje” od wydawnictwa HarperCollins. Bystre Ciasto ciągle miała poczucie, że czegoś nie potrafi, że w niczym nie jest najlepsza. Mimo silnych starań zawsze czegoś jej brakowało. Zwłaszcza w szkole, gdzie na nudnych lekcjach odpływała w świat marzeń. Bała się odpowiadać na lekcji, bo zawsze coś mogło pójść nie tak. Wszystko się zmieniło, gdy Bystre Ciastko odkryła, że jest coś, co robi naprawdę dobrze!
Nie była to łatwa droga, Bystre Ciastko musiała zmierzyć się z całą gamą emocji i trudnych sytuacji. Jeśli Twoje dziecko ma podobne przeżycia, porównuje się do innych, szuka swoich mocnych stron, albo ma wobec siebie wysokie oczekiwania, którym nie zawsze da się sprostać, koniecznie przeczytajcie tę książeczkę!
Rozpoznawanie emocji a umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach
Umiejętność nazwania własnych uczuć jest szczególnie ważna na początek. Inaczej będziemy działać, gdy jesteśmy smutni, inaczej gdy ogarnia nas złość. Bywa, że i nam dorosłym trudno jest dokładnie nazwać, co czujemy, a co dopiero maluchom, które uczą się świata.
Dlatego już od najmłodszych lat warto zwracać uwagę na edukację emocjonalną. Nauka rozpoznawania i nazywania emocji może być wartościowa i przyjemna, jeśli zaplanujemy ją w odpowiedni sposób.
Więcej o tym, jak pomóc dzieciom radzić sobie z trudnymi emocjami przeczytasz tutaj
Jak nauczyć dziecko odwagi?
Trudnymi sytuacjami będą także te momenty, gdy dziecko chciałoby wziąć udział w jakiejś aktywności, ale się boi. Strach potrafi bardzo ograniczać nasze życie, niezależnie od tego, ile mamy lat. Z kolei odwaga to coś, co pozwala sięgać po marzenia – nic więc dziwnego, że chcielibyśmy przekazać naszym dzieciom, by się nie bały.
Czy wiesz, że często strach traktujemy jako największego wroga, którego najlepiej byłoby się całkiem pozbyć? Gdyby to tylko możliwe! Pamiętaj, że strach pełni ważną funkcję i ostrzega nas przed niebezpieczeństwem.
Dlatego próby pozbywania się strachu nie są dobrą odpowiedzią na brak odwagi u dziecka. Życie bez strachu wcale nie byłoby najlepszym rozwiązaniem. Czasem dobrze jest mieć go po swojej stronie. Musimy więc znaleźć inny sposób, który pozwoli nam robić ważne dla nas rzeczy, nawet gdy strach usilnie domaga się naszej uwagi.
By pomóc dziecku zrozumieć strach warto sięgnąć po książeczkę „Strach – wróg czy przyjaciel?” z serii „Akceptuję to, co czuję”. Razem z bohaterką książki – sympatyczną surykatką – dowiadujemy się, jak to możliwe, że strach może nas nie tylko ostrzegać przed niebezpieczeństwami, ale i motywować do działania. Nasza bohaterka wyposaży najmłodszych w strategie radzenia sobie z lękiem, tak by móc pokonywać swoje słabości. Jak nauczyć dziecko odwagi? Oswajając strach i podchodząc do niego, jak do przyjaciela, który się o nas troszczy.
Jak nauczyć dziecko podejmowania decyzji?
Dużym wyzwaniem w budowaniu umiejętności radzenia sobie jest fakt, że trudno nam przewidzieć wszystko to, z czym nasze dziecko mogłoby się spotkać. Warto więc wykorzystywać nadarzające się okazje do rozmów z dzieckiem, jak ono poradziłoby sobie w podobnej sytuacji.
Początkiem takich rozmów może być wspólnie przeczytana książeczka, obejrzany film czy relacje dziecka, z tego, co go spotkało np. w przedszkolu czy na placu zabaw. Dzięki temu na bieżąco możemy omawiać z dzieckiem możliwości reagowania. To świetny sposób nauki, bo w bezpieczny sposób pozwala omówić, jak bohater się czuje i jak mógłby zareagować. Co robić, gdy ktoś zabierze Twoją ulubioną zabawkę? Albo, gdy Ty i Twój kolega chcecie bawić się w dwie różne zabawy? To wszystko przygotowuje dzieci na realne sytuacje.
O radzeniu sobie z trudnymi sytuacjami opowiada książeczka „Basia daje radę!”. Nasza ulubiona bohaterka także musi mierzyć z wieloma wyzwaniami. Na przykład wtedy, gdy trafia do szpitala lub gdy w domu ma miejsce remont i cała codzienność zostaje wywrócona do góry nogami. Nie jest łatwo, gdy w domu pojawia się nowy braciszek (to szczególnie ważny moment dla starszego dziecka, które potrzebuje dużo wsparcia i miłości, by poradzić sobie w nowym układzie!). Nadchodzi też czas, gdy Mama wraca do pracy, co przeorganizuje codzienność. Czy Basia w każdej sytuacji była dzielna? Przeczytajcie! I pamiętajcie, że bycie dzielnym nie zawsze oznacza tylko radzenie sobie samemu. To także umiejętność poproszenia o pomoc!
Przeczytaj także, jak przygotować dziecko na rodzeństwo
Zachęcaj dziecko, by dzieliło się swoimi pomysłami, jak można poradzić sobie w takich sytuacjach. Zamiast podpowiadać gotowe rozwiązania, daj czas i przestrzeń do tego, by spróbowało samodzielnie coś wymyślić. To buduje jego samodzielność i przekonanie, że da sobie radę.
