Każdy język zawiera wulgaryzmy. Niezależnie od tego, jak bardzo staramy się we własnym otoczeniu nie używać przekleństw, zawsze są szanse, że dziecko się z nimi zetknie. Może usłyszeć je na ulicy, w sklepie, w restauracji – często całkowicie przypadkowo – i włączyć do swojego słownika. Co zrobić, gdy dziecko przeklina? Jak je tego oduczyć? Przeczytaj nasz poradnik!
Dlaczego dziecko przeklina?
Powodów może być wiele. Odpowiedzi powinnyśmy szukać, odpowiadając sobie na pytanie, co dziecku te słowa dają. Funkcja, jaką przeklinanie pełni dla dziecka, będzie też cenną wskazówką, jakie działania podjąć, by je wyeliminować.
Często zdarza się, że dzieci po prostu powtarzają zasłyszane słowa, nie rozumiejąc ich znaczenia. Maluch mógł być świadkiem, jak dorosły w sytuacji silnych emocji mówił właśnie w taki sposób i naśladuje jego zachowanie. Innym powodem używania brzydkich słów może być chęć zwrócenia uwagi na rodziców lub dorosłych w otoczeniu. Starsze dzieci mogą posługiwać się przekleństwami, by próbować zaimponować rówieśnikom.
Moje dziecko przeklina, ale co jest temu winne? Na początek warto przyjrzeć się własnym zachowaniom. Czy dziecko mogło usłyszeć, jak ktoś z bliskich dorosłych przeklina i po prostu powtarza teraz nowo zasłyszane słowo? Brzmi ono dziwnie, jest nowe, więc może być atrakcyjne, nawet jeśli dziecko nie zna jego znaczenia. Zwróćmy uwagę na własne zachowania, tak by nie pokazywać dziecku, że wulgaryzm to np. nasza naturalna reakcja na trudną sytuację. Nie tłumaczmy dziecku, że tylko my możemy tak mówić. Hasło: „zarezerwowane dla dorosłych” uczyni zakazane słowa jeszcze bardziej atrakcyjnymi dla dziecka.
Wiemy jednak, że trudno kontrolować siebie non stop. Dorośli też przeżywają emocje i różne trudności, więc może się zdarzyć, że przekleństwo nam się automatycznie „wyrwie” z ust w obecności dziecka. Co wtedy zrobić? Przede wszystkim na początku wytłumaczyć, że zasady, które przekazujemy dzieciom, nas także dotyczą i że rzeczywiście nie powinnyśmy w taki sposób dawać upustu swoim emocjom. Z podobną sytuacją zmierzyła się Mama Basi, gdy podczas jazdy zepsuł im się samochód. Sytuacja wywołała wśród dzieci żywą dyskusję na temat przeklinania. Chcecie dowiedzieć się, jak zakończyła się podróż budząca tyle emocji i jak z tematem wulgaryzmów poradziła sobie Mama? Przeczytajcie do końca „Basię i podróż” od wydawnictwa HarperCollins.
Dziecko przeklina – jak reagować? Wzorce postępowania
Na to, czy przeklinanie będzie się powtarzać, mają wpływ nasze reakcje. Jeśli dorośli w otoczeniu dziecka zareagują silnie np.: „Co Ty powiedziałeś?; Powtórz!; Jak możesz tak mówić!”, dziecko nauczy się, że przeklinanie to dobry sposób na wzbudzenia zainteresowania i wywołanie reakcji u dorosłych. Skorzysta z tej strategii w ważnym dla siebie momencie, gdy tej uwagi będzie potrzebować, a rodzice będą skupieni na innych osobach. Przykładów nie trzeba szukać na siłę. Takie zachowania niejednokrotnie są źródłem wstydu dla rodziców, np. gdy na domowej uroczystości małe dziecko przeklina.
Jeśli chcemy, by zachowanie zniknęło, nasza reakcja powinna być wyważona. Spokojna rozmowa o tym, czym są brzydkie słowa i dlaczego nie powinno się ich używać, będzie ważnym elementem. Nie musi zadziałać od razu – warto mieć na uwadze, że być może koniecznie będzie powtórzenie jej. Niepomocną reakcją będzie też śmianie się – to również wzmacniający sygnał dla dziecka. W końcu brzydkie słowo właśnie rozbawiło ważne dla niego osoby.
Często stosowaną strategią jest też ignorowanie. Co ważne, ignorujemy brzydkie słowa, ale nie to, jaki komunikat przekazuje nam dziecko. Nawet jeśli w wypowiedzi pojawia się wulgaryzm, to dziecko sygnalizuje nam jakąś potrzebę – a tej nie powinnyśmy lekceważyć. Zastanówmy się wtedy, dlaczego dziecko przeklina – w jakim celu użyło wulgaryzmu.
Jak rozmawiać, kiedy dziecko przeklina?
Rozmowa to podstawowe narzędzie dorosłych w walce z dziecięcym przeklinaniem. Najlepiej przeprowadzić ją w spokojnych warunkach, kiedy ani dziecko, ani Ty nie przeżywacie silnych emocji. Warto wyjaśnić dziecku, co dane słowa oznaczają, dlaczego są nieodpowiednie i w jaki sposób mogą wpływać na innych. Dajmy dziecku znać, że używając ich, przekracza nasze granice – „Nie lubię, gdy używasz tego słowa”.
Nawet małe dziecko przeklina z emocji – jak je zaopiekować?
Choć początkowo maluchy nie znają takiej funkcji przeklinania, to na bazie obserwacji mogą nauczyć się, że wulgaryzmów używa się w stanie silnego wzburzenia, np. gdy jesteśmy bardzo źli. Stają się one wtedy dla dziecka sposobem na radzenie sobie z emocjami. Chcąc wyeliminować przeklinanie, musimy nauczyć pociechę innych sposobów na wyrażenie tego, co właśnie przeżywa. Pomocne mogą być w tym książeczki „Czasami się złoszczę” i opowieść „Niesforne ziarenko”.
Przeczytaj także: Jak rozpoznać złość u dziecka?
„Czasami się złoszczę” to książeczka, która w przystępny sposób pokazuje najmłodszym, o co chodzi ze złością. Dowiemy się z niej, czym jest złość, jakie sytuacje mogą ją wzbudzać i co robić, gdy już się pojawia. Najmłodsi dowiedzą się, co zrobić, by się uspokoić i wyregulować emocje, a rodzice znajdą pomocne wskazówki do wspierania swoich pociech podczas przeżywania złości.
Wspierająca będzie także opowieść o Niesfornym Ziarenku. Nasz bohater przez wszystkich postrzegany jest jako ten niegrzeczny, niesforny, który często kłamie i zawsze wpycha się w kolejkę. Ale nie zawsze tak było. Sytuacje, z którymi musiał poradzić sobie Ziarenko, budziły w nim dużo złości, z którą nie potrafił sobie poradzić. Na szczęście regulacji emocji można się nauczyć. Sprawdźcie, jak mu poszło. Może skorzystacie także z jego sposobów?
Często stosowaną strategią na oduczenie dzieci przeklinania jest szukanie alternatywnego słowa na wyrażenie tego, co dziecko wcześniej próbowało przekazać przed wulgaryzmy. To może być tajne słowo, które tylko Wy będziecie znać. Dzieci lubią atmosferę tajemniczości i sekretów, więc są duże szanse, że chętnie z takiej opcji skorzystają. Możecie użyć już istniejącego słowa albo wymyślić swoje własne – potem konsekwentnie stosujecie je zamiast brzydkich wyrazów!
Dziecko przeklina w szkole, przedszkolu
Kiedy zauważamy lub dostajemy informacje, że nasze dziecko używa brzydkich słów w szkole, szczególnie przyjrzyjmy się funkcji takiego zachowania. Czy dzięki temu dziecko zwraca na siebie uwagę? Może próbuje zaimponować rówieśnikom? Warto wtedy poświęcić czas na rozmowę z dzieckiem i znalezienie innych sposobów na odnalezienie się w grupie.
Dowiedz się więcej o tym, jak relacje dziecka z rówieśnikami wpływają na jego zachowania. Jeśli podejmowane działania nie przynoszą rezultatów, warto skonsultować się ze specjalistą (pedagogiem lub psychologiem), który pomoże zaplanować odpowiednie działania. Powodzenia!
