Mówi się, że ludzie i zwierzęta są sobie najlepszymi kompanami. Skoro tak, to wspólne dorastanie dziecka i pupila może być początkiem wieloletniej przyjaźni. Jaki wpływ na rozwój dziecka ma bliska obecność zwierząt? Jakie korzyści niesie za sobą zaznajamianie malucha od najmłodszych lat z naturą i jej przedstawicielami? Sprawdziliśmy, co na ten temat mówią naukowcy.
Przyjaciel na całe życie, czyli nie decyduj się na zwierzątko dla dziecka z kaprysu
Większość z nas intuicyjnie powiedziałaby, że posiadanie zwierzątka domowego jest dla dziecka doskonałą szkołą odpowiedzialności i nauką regularności wykonywanych obowiązków. Zwierzątko w roli świątecznego prezentu to częsty obrazek. Tymczasem pupil to nie inwestycja, a przyjaciel. Nie można zapominać, że wraz z nim bierze się na siebie odpowiedzialność.
Czy wiesz, że…
ponad połowa Polaków ma zwierzę domowe. Okazuje się, że na pupile częściej decydują się mieszkańcy małych miast i wsi. 50% badanych decyduje się na psa lub kota. Posiadaniu zwierzaka sprzyja też jeszcze jeden czynnik… obecność dziecka w rodzinie :)
(Dane z raportu Kantar z 2017 roku)
Dlatego warto uczyć dziecko, że chwilowy kaprys nie może być podstawą wprowadzenia do domu czworonożnego przyjaciela. Taka decyzja ma swoje długoterminowe konsekwencje – prośba „mamo, ja chcę pieska/kotka/chomika/gwiazdkę z nieba” zrealizowana, staje się codziennym obowiązkiem, czasem bardziej, a czasem mniej przyjemnym.
Warto jednak wiedzieć, że istnieją naukowe przesłanki ku temu, by rozwijać kontakt dziecka ze zwierzętami – wszystko jedno, czy są to psy, koty czy szynszyle. Zwierzak może mieć pozytywny wpływ na rozwój malucha i jego zdrowie na wielu płaszczyznach. Oczywiście pod warunkiem, że pupil zostanie wprowadzony do domu odpowiedzialnie.
Co naukowcy mówią o wpływie zwierząt na dziecko?
Autorzy artykułu podsumowującego stan badań na temat wpływu zwierząt na rozwój dzieci i młodzieży* wskazują na liczne pozytywne skutki posiadania zwierząt domowych. Pomimo że badania w tym zakresie nie są jeszcze wyczerpujące, istnieją solidne przesłanki, by sądzić, że kontakt dzieci ze zwierzętami, a szczególnie bliska więź między nimi, ma bardzo pozytywny wpływ na rozwój dziecka, jego zdolności społeczne i kognitywne, poziom empatii, a nawet, w późniejszym wieku, wiedzę z zakresu biologii.
Zwierzę w domu a rozwój mowy u dziecka
Autorzy wyżej wspomnianego artykułu sugerują, że obecność zwierzęcia w domu może przyspieszać naukę mówienia u najmłodszych dzieci. Próby opisania tego, co robi zwierzątko, oraz chęć nazwania i zawołania go są tak silne, że mobilizują dzieci do wysiłku artykułowanej mowy. Także silny emocjonalny związek ze zwierzęciem powoduje, że maluch jest bardziej zmotywowany do nauki (nie tylko mówienia).
Zwierzęta jako lek na samotność i lęk separacyjny…
Przyjaźń z czworonogiem (lub zwierzątkiem o innej, dowolnej liczbie kończyn) może stanowić skuteczną ochronę przed samotnością dziecka lub poczuciem wyobcowania. Może być nawet traktowana na równi z innymi ważnymi relacjami, jakie dziecko buduje w okresie swojego rozwoju. I choć wpływ zwierząt na zdrowie psychiczne dzieci nie jest jeszcze dostatecznie zbadany, to wiadomo, że poczucie osamotnienia może być jedną z przyczyn depresji u najmłodszych. Kontakt ze zwierzętami pośrednio zmniejsza to zagrożenie.
… pomoc w rozwijaniu kompetencji społecznych u dzieci…
Niektóre badania wykazują, że dzieci posiadające zwierzątka wykazują mniejszy lęk przed separacją, rzadziej są narażone na zaburzenia lękowe, są też lepiej przystosowane społecznie, bardziej empatyczne i otwarte. Dziecko, które w domu bawi się z psem lub kotem, prawdopodobnie chętniej i łatwiej będzie bawiło się z innymi dziećmi w przedszkolu czy na placu zabaw.
Czy wiesz, że…
12% spośród dzieci mających psa lepiej radzi sobie z lękami.
(Dane ze strony ncbi.nlm.nih.gov)
… i motywacja do nauki oraz wsparcie w przyswajaniu wiedzy
Kontakt ze zwierzętami jest dla dzieci pożyteczny nie tylko w zakresie rozwoju emocjonalnego i psychicznego czy społecznego. Dzieciom w starszym wieku (np. wczesnoszkolnym) może on ułatwiać naukę, szczególnie biologii. Już nawet nie posiadanie pupila, a choćby wizyta w zoo lub na wsi znacznie ułatwia dzieciom zrozumienie zagadnień z życia fauny. Silne emocjonalne przeżycie, jakim jest bliski kontakt z żywymi przedstawicielami świata zwierząt, także ułatwia przyswajanie wiedzy. Jakie są na to dowody?
Badania nie kłamią
Wpływ obecności zwierząt na dziecko dokładnie potwierdzono.
Przykładowo w 2015 roku w grupie 332 trzynastolatków (91 dziewczynek i 234 chłopców) przeprowadzono obserwację. Była to młodzież bezdomna. Okazało się, że posiadający zwierzaki rzadziej zapadali na depresję niż ich rówieśnicy, którzy nie wychowywali się w towarzystwie zwierzątka.
Inne badania przeprowadzone w roku 2015 dowiodły, że 3- i 5-latki wychowujące się w towarzystwie zwierząt postrzegają świat inaczej niż ich rówieśnicy wychowujący się bez pupila. Jak? Mniej antropocentrycznie, z większym szacunkiem do otaczającego środowiska.
Jak się okazuje, zwierzęta nie mają natomiast wpływu na zdrowie psychiczne dzieci, których udziałem stały się trudne doświadczenia, np. wojna.
Skoro już wiemy, dlaczego warto, odpowiedzmy sobie na pytanie…
Jak wprowadzić dziecko w świat zwierząt?
Doskonałym wstępem do poznawania zwierzęcego świata może być zbliżenie się do niego poprzez karty książeczek dla dzieci.
Maluchy mogą poznawać wygląd zwierząt i dźwięki, jakie wydają, za pośrednictwem edukacyjnych wydawnictw, takich jak książki „Na wsi” lub „W lesie” z serii „Pierwsze Słowa” wydanej przez HarperKids. Ruchome elementy skutecznie przykują uwagę dzieci, a wspólna zabawa w naśladowanie zwierzęcych dźwięków pomoże im w nauce różnych głosek. Za pośrednictwem tych książeczek maluch odkryje świat zwierząt znajdujących się w najbliższym sąsiedztwie człowieka.
Książeczki pomagają też zapoznać się ze zwierzętami, których dziecko na co dzień nie może spotkać w swoim otoczeniu. Przykładowo książeczka „W Arktyce” otworzy przed nim świat fauny zamieszkującej lodowe krainy.
I choć nie powinniśmy zapominać, że nawet najpiękniejsza książka nie zastąpi dziecku kontaktu z żywymi zwierzętami, to może ona stanowić doskonałe wprowadzenie do świata zwierząt.
* Badania, na które się powołujemy, zostały opisane w artykule Companion animals and child/adolescent development. A systematic review of the evidence, “International Journal of Environmental Research and Public Health”, 2017.
