Pierwsze lata życia dziecka to okres wyjątkowo intensywnych zmian. Młodzi rodzice z zafascynowaniem patrzą, jak ich maleństwo nabywa nowe umiejętności. Jednym z najważniejszych aspektów zmian jest rozwój ruchowy. Jak przebiega on w pierwszych trzech latach życia?

Kierunki rozwoju ruchowego dziecka

Rozwój małego człowieka to skomplikowany proces. Obserwując, jak rozwija się maluch, warto wiedzieć, że rozwój ruchowy rocznego dziecka, 2-latka i 3-latka odbywa w dwóch głównych kierunkach: cefalokaudalnym (od głowy do nóg) i proksymodystalnym (od tułowia na zewnątrz). Zacznijmy od poznania odruchów, które pojawiają się u dziecka!

Odruchy niemowlęce

Dziecko przychodzi na świat z gotowym repertuarem odruchów. Możemy podzielić je na dwie główne grupy: przystosowawcze i prymitywne.

Odruchy przystosowawcze

Należą do nich te, dzięki które ułatwiają dziecku przetrwanie. Mowa o:

  • odruchu ssania i połykania,
  • odruchu poszukiwawczym – noworodki automatycznie odwracają główkę w stronę policzka, na którym czują dotyk. Dzięki temu dziecko może złapać brodawkę piersi podczas karmienia.

Obydwa odruchy zanikają na późniejszych etapach życia.

Psst… Noworodki bardzo mocno chwytają palec – zaciskają wokół niego piąstkę. To pozostałość odruchu chwytnego. Nam nie jest już potrzebny, ale potomstwu naszych przodków zapewniał bezpieczeństwo podczas przenoszenia przez dorosłe osobniki.

Odruchy prymitywne

Drugą kategorię stanowią odruchy prymitywne, np. odruch Moro czy Babińskiego. Z pierwszym mamy do czynienia, gdy dziecko jest przerażone. Wyrzuca wtedy rączki na boki, a plecy wygina w łuk. Z kolei odruch Babińskiego można zaobserwować, gdy pogłaszczemy spód stopy dziecka. Najpierw wyciągnie ono paluszki, a następnie je podkurczy. Odruchy prymitywne zanikają około 6 miesiąca życia.

A jak się sprawy mają, jeśli chodzi o dalszy rozwój dziecka?

Rozwój zdolności ruchowych

Zmiany zachodzące w kościach i mięśniach sprawiają, że dziecko, wcześniej tak ruchowo ograniczone, w szybkim tempie zaczyna nabywać nowych umiejętności. Można podzielić je trzy grupy:

  • lokomocyjne: np.: chodzenie, bieganie, skakanie, podskakiwanie;
  • nielokomocyjne: np.: ciągnięcie, pchanie, zginanie;
  • manipulacyjne: np.: chwytanie, rzucanie, łapanie i kopanie.

Źródłem ogromnej radości dla dzieci jest powtarzanie tych czynności, które już opanowały. Można to zaobserwować zwłaszcza w okolicach 6-7 miesiąca życia.

Kamienie milowe w rozwoju motorycznym rocznego dziecka, 2-latka i 3-latka

Każde dziecko rozwija się we własnym tempie, ale warto znać ramy pojawiania się poszczególnych umiejętności. Dzięki temu rodzice mogą szybciej zwrócić uwagę na możliwe nieprawidłowości w rozwoju.

Roczne dziecko

W 1 miesiącu pojawia się odruch automatycznego przebierania nogami. Maluszek także nieznacznie unosi główkę i podąża wzrokiem za wolno poruszającymi się przedmiotami.

  • Około 6 miesiąca maluch zaczyna samodzielnie się „przemieszczać” – czołgając się. Umie także przekręcić się, a podtrzymywany będzie siedzieć, trzymając prosto główkę. Coraz chętniej i skuteczniej sięga po przedmioty i chwyta je.
  • Między 7 a 9 miesiącem dziecko samodzielnie siada i raczkuje. Zaczyna przekładać przedmioty z jednej rączki do drugiej.
  • 10-12 miesiąc to czas dużych zmian w zakresie poruszania. Dziecko potrafi już „chodzić”, przytrzymując się mebli. Umie także podciągać się i wstawać. Przykucanie i schylanie się także przestaje sprawiać problemy.

Dwulatek

  • Między 13 a 18 miesiącem dziecko zaczyna poruszać się krokiem dostawnym, a później (14-20 miesiąc) zaczyna biegać, co sprawia mu wiele radości.
  • Chętnie bawi się piłką, np. tocząc ją w kierunku dorosłego. Na tym etapie może już składać ze sobą dwa klocki oraz wkładać i wysypywać przedmioty do małych pojemników.
  • Maluch zaczyna także chodzić po schodach i poprawia się jego zmysł równowagi – potrafi jednocześnie iść i nieść przedmiot czy popychać wózek.
  • Coraz lepiej idzie mu posługiwanie się łyżką.
  • Zaczyna jeździć na rowerku (oczywiście 3-kołowym).

Gdy maluch nabiera w sprawności w umiejętnościach manipulacyjnych, warto w angażujący sposób zapewnić mu okazje do ich ćwiczenia. Takie zadanie spełniają książeczki „Poznaję dotykiem”. To seria, której główną cechą są przyjemne w dotyku filcowe elementy. Bohaterowie krótkich historyjek proszą dziecko o dotknięcie wybranych elementów, np. samolotu, łódki czy robaczka. Dzięki temu maluch ćwiczy planowanie ruchów i rozpoznawanie różnych elementów. W „Poznaję dotykiem” znajdziemy książeczki o pojazdach, zwierzętach, pierwszych słowach, liczbach i kolorach. Króciutkie historie będą idealne dla najmłodszych czytelników, a obrazki w żywych kolorach dodatkowo zaangażują uwagę dziecka.

Poznaję dotykiem. Zwierzęta
Poznaję dotykiem. Pojazdy
Poznaję dotykiem. Pierwsze słówka
Poznaję dotykiem. Liczby i kolory

Trzylatek

  • Wykonuje proste ćwiczenia związane z rytmiką, np. klaskanie czy stukanie. Muzyka zachęca go do biegania, maszerowania czy podskakiwania.
  • Potrafi skakać na jednej nodze, chwilę na niej postać i chodzić na paluszkach.
  • Coraz lepiej idzie mu omijanie przeszkód, nawet wtedy, gdy biegnie. Potrafi poradzić sobie także z niewielkimi przeszkodami.
  • Jeździ na 3-kołowym rowerku.

*

Warto pamiętać, że na każdym etapie rozwoju dziecka ważne jest ćwiczenie nowych umiejętności. To nie tylko okazja do ich doskonalenia, ale i dodatkowej nauki. Książeczki z serii „Pierwsze słowa” (np. „Kolory” czy „Pojazdy”) zawierają elementy, które dziecko może samodzielnie przesuwać paluszkiem. Dzięki temu maluch ćwiczy umiejętności manipulacyjne i jednocześnie rozwija aparat mowy. Obrazki znajdujące się w książeczkach również zachęcają do aktywności. W końcu można na nich zobaczyć bawiące się dzieci. Przykładowo w książeczce „Moje ciało” mamy maluchy na placu zabaw. Następnym razem, kiedy wybierzesz się z pociechą na spacer, możesz poprosić o odtworzenie aktywności, które zobaczyliście w książeczce. Dobra zabawa gwarantowana!

rozwój motoryczny rocznego dziecka
rozwój motoryczny 2-latka
moje ciało egmont

Dzięki ciągle rozwijającym się umiejętnościom ruchowym dziecko zyskuje okazję poznawania świata także dzięki bezpośredniemu doświadczeniu. Uczenie się, które zachodzi przy użyciu różnych sposobów, jest najtrwalsze. Dlatego czytając książeczki, warto zapewnić dziecku okazję do obejrzenia „na żywo” rzeczy, o których czyta (oczywiście dbając o bezpieczeństwo!). Dzięki książeczkom z serii „Odkrywaj i baw się” zadanie to staje się łatwiejsze. Każda książeczka zawiera 100 słów i w zależności od tematyki mogą dotyczyć one codzienności dziecka („Moje pierwsze 100 słów”), zwierząt („Moje pierwsze 100 zwierząt”) i życia na wsi („Moje pierwsze 100 słów na wsi”). Wszystkie książeczki mają otwierane okienka (otwierając je, dziecko ćwiczy motorykę małą), które pozwalają mu dowiedzieć się jeszcze więcej o świecie. Sprawdźcie, ile jest jeszcze do odkrycia!

Moje pierwsze 100 pojazdów
Moje pierwsze 100 słów na wsi