Dzieciństwo to czas nieświadomości, a świat dorosłych jest dla dzieci dość obcy. Jego zawiłości wydają się trudne i niepotrzebne maluchowi. Jest jednak jeden aspekt spraw dorosłych, w który powinniśmy swoje pociechy wtajemniczyć – a mianowicie w prawa dziecka. Ucząc o nich swoją pociechę, nie tylko wychowamy świadomego obywatela, ale uzbroimy go w wiedzę, która może mu niejeden raz pomóc.
Najważniejsze prawa dziecka
Już od pierwszych chwil na świecie życie i dobro maluszków – jako pełnoprawnych obywateli – jest chronione przez liczne paragrafy. Ale paragrafy – ze swoim sztywnym językiem i zawiłościami – często nie wydają się przyjazne nawet dorosłym, a co dopiero dzieciom. Dlatego rozpoczynając z pociechą rozmowę chociażby o Konwencji o prawach dziecka, pamiętaj o używaniu języka przystępnego maluszkowi. Dostosuj przekazywaną wiedzę do etapu, na którym znajduje się szkrab, a wraz z jego rozwojem wyjaśniaj dokładniej kolejne elementy. Może być to prostsze, niż się wydaje, bo w przypadku Konwencji prawa zostały przez prawodawców zebrane w kategorie:
- Prawa osobiste – do życia, tożsamości, wychowania w rodzinie, poglądów, rozwoju, kultury i rozrywki, własnego zdania oraz do ochrony przed poniżającym traktowaniem.
- Prawa publiczne – dzięki którym dziecko uczestniczy w życiu swojej społeczności. Są to: prawo do posiadania obywatelstwa, poglądów, wyznania, uczestniczenia w stowarzyszeniach.
- Prawa socjalne – prawo do godnych warunków życia, opieki zdrowotnej, odpoczynku.
- Prawa ekonomiczne – spośród których najważniejszym jest prawo do nauki.
Rozmawiając z maluchem, zwróć uwagę na balans pomiędzy prawami a obowiązkami. Wytłumacz, że wszystkie dzieci dokładnie tak samo zasługują na rodzinę, opiekę i szczęście – niezależnie od tego, gdzie się wychowują i czym się od siebie różnią.
Pokaż, że maluch sam może być superbohaterem – strażnikiem przestrzegania praw: wyjaśnij, jak można reagować w trudnych sytuacjach i jak wspierać inne dzieci, na przykład niepełnosprawne.
Jak rozmawiać z maluchem o prawach dziecka?
Mówiliśmy już o tym, że potrzebny tu będzie zrozumiały język dostosowany do wieku dziecka. Trzeba pomóc mu zrozumieć, że prawa to ważny element życia, a nie nudna ustawa (zresztą dziecku będzie przecież trudno zrozumieć samo słowo „ustawa” – może je skojarzyć jako zasady, którymi kierują się dorośli). Jeśli brakuje Ci pomysłu na to, jak to zrobić, z pomocą przyjdzie Ci książka przygotowana przez wydawnictwo HarperCollins.
Wykorzystaj książki
„Prawa dziecka. Akceptuję, co czuję” zawiera świetne ilustracje i wiele ćwiczeń, na przykład:
- Łączenie puzzli z dziesięcioma zasadami, którymi dziecko powinno kierować się w relacjach z innymi.
- Wycinanki i przyklejanki, na przykład ze słowami, które dziecku kojarzą się ze zrozumieniem.
- Zaznaczanie sytuacji, w których można zwrócić się do rzecznika praw dziecka.
Taka książka pomoże zrozumieć i zapamiętać zawiłości związane z ochroną dzieci na całym świecie. Wykorzystaj zaproponowane przez autorów gry i zadania, aby Twój maluch nie miał wątpliwości, że Konwencja o prawach dziecka została stworzona z myślą o nim i dla jego dobra.
Z okazji obchodzonego 20 listopada Międzynarodowego Dnia Praw Dziecka możecie wspólnie przygotować książeczkę, którą w przyszłości będziecie aktualizować. Spróbujcie razem stworzyć czytelne definicje, aby zrozumieć, czym są kolejne kategorie praw wspomnianych w Konwencji. Maluch z pewnością dużo łatwiej zapamięta dostosowaną wersję, która go dotyczy, jak chociażby: „Jestem dzieckiem, mam swoje imię i kraj pochodzenia, chcę się uczyć, bawić, odpoczywać i być zdrowy. Chcę spędzać czas z rodzicami, zostać wysłuchany i nie czuć zagrożenia”.
Jak wychować małego orędownika praw dziecka?
Naturalnym towarzystwem dla dziecka są jego rówieśnicy, z którymi spotyka się w przedszkolu. To właśnie tam spędza znaczą część dnia. Dlatego to bardzo ważne, aby maluch czuł się tam bezpiecznie i dobrze. Z całą pewnością z okazji Międzynarodowego Dnia Praw Dziecka odbędą się w przedszkolu jakieś specjalne wydarzenia, ale zasady powinny być respektowane codziennie. A to, co dziecko powinno wiedzieć o swoich prawach, może przekazać dalej. Korzystając z książeczki „W przedszkolu. Akademia mądrego dziecka. Kolorowy świat”, z wyjaśnisz maluchowi, jak codziennie w swoim najbliższym otoczeniu należy dbać o szanowanie swoich praw.
Pokaż dziecku świat wartości, które z pewnością zna z ulubionych bajek i codziennego życia: przyjaźń, dobro, opiekę. Ćwicz z nim umiejętność oceny sytuacji – tych pozytywnych i tych zagrażających bezpieczeństwu. Jednym z najważniejszych praw dziecka jest przecież prawo do ochrony przed wszelkimi formami przemocy. Spróbujcie więc pobawić się w odgrywanie scenek, aby maluch zrozumiał, jak ważne są nietykalność cielesna, prywatność i obowiązek szanowania siebie i innych. Pozwól dziecku zaproponować możliwe sposoby rozwiązywania przedszkolnych konfliktów. Pamiętaj, że wychowywanie dziecka bez kar jest możliwe, a przemoc nie jest rozwiązaniem.
Słuchaj uważnie tego, co opowiada Ci dziecko! Nie bój się zareagować i porozmawiać z wychowawcą, pedagogiem czy psychologiem szkolnym, jeśli masz wrażenie, że jakiemuś dziecku dzieje się krzywda. Unikając obojętności, dasz najlepszy przykład maluchowi.
