Tempo dzisiejszego świata sprawia, że problemy z koncentracją pojawiają się u każdego, bez względu na wiek. Jeszcze trudniejsze wyzwania stoją przed dziećmi, które od narodzin znajdują się w świecie, gdzie co chwilę dociera do nas mnóstwo informacji. Jak zatem ćwiczyć koncentrację u dziecka? Jak ją poprawić? Kiedy jest dobrym moment na trening koncentracji dla dzieci?
Koncentracja u dziecka
Koncentracja to umiejętność skupienia się na wybranej rzeczy czy działaniu. Jest potrzeba do wszystkich działań wykonywanych świadomie – np. zaczynając chodzić do szkoły, dziecko potrzebuje kierować uwagę na wykonanie zadań na lekcji czy słuchanie nauczyciela. Idąc na trening piłki nożnej, musi skupić się na poleceniach trenera. Bawiąc się, kieruje swoją uwagę na zabawki czy gry.
U najmłodszych dzieci najpierw mamy do czynienia z uwagą mimowolną – oznacza to, że uwaga bez świadomej kontroli wędruje tam, gdzie znajduje się coś, przyciągającego – dźwięk, ruch czy wyróżniający się kolor. Natomiast od około 3. roku życia rozwija się uwaga dowolna – czyli ta, którą możemy świadomie kierować, np. na zabawki czy słuchanie bajek czytanych przez rodzica. Warto pamiętać, że uwaga rozwija się przez cały okres przedszkolny i szkolny.
Stopniowo zwiększają się też możliwości uwagi – dziecko jest w stanie skupić się coraz dłużej i powracać do skupienia po chwili rozproszenia. Rozwój uwagi idzie w parze z rozwojem układu nerwowego.
Deficyt uwagi u dzieci – na co zwracać uwagę?
Każde dziecko rozwija się w indywidualnym tempie, dlatego w początkowych okresach życia trudno określić, czy zachowania świadczą już o trudnościach z koncentracją, czy są wynikiem procesu rozwojowego. Warto jednak uważnie obserwować dziecko, tak by jeśli coś nas zaniepokoi zareagować odpowiednio wcześnie.
Czy wiesz, że na zdolność do utrzymania koncentracji będzie wpływać także nasze zmęczenie, głód czy pragnienie? Jeśli Twoje dziecko nie może się skupić, sprawdź najpierw, czy jego podstawowe potrzeby są zaspokojone.
O trudnościach związanych z koncentracją może dowodzić częste rozpraszanie się dziecka. Każda, nawet najmniejsza, rzecz może wybić je ze skupienia. Czasem możemy mieć wrażenie, że dziecko nas nie słucha. Powtarzamy, powtarzamy i nic. Bywa, że pomaga dopiero podniesienie głosu czy dotknięcie dziecka. Kolejnym zachowaniem, które może wzbudzić naszą czujność, jest zaczynanie zadań czy zabaw, ale niekończenie ich.
Od dziecka trudno wyegzekwować utrzymywanie porządku, a jemu samemu nie przeszkadzają np. porozrzucane zabawki. Dzieciom z trudnościami z koncentracją często zdarza się zapominać o czymś czy gubić rzeczy. Trudne zadania, związane z wysiłkiem intelektualnym sprawiają, że maluchy łatwo się poddają. Czytanie, pisanie czy liczenie może być odwlekane albo robione z dużą niechęcią.
Jeśli coś w zachowaniu dziecka nas niepokoi, warto udać się do poradni psychologiczno-pedagogicznej, gdzie specjaliści przeprowadzą diagnozę.
Przeczytaj także, jak poprawić koncentrację dziecka na nauce
Deficyt uwagi u dzieci – ADHD i ADD
Gdy mówimy o deficytach koncentracji, wielu osobom od razu na myśl przychodzi ADHD, czyli zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi. Warto pamiętać jednak, że pierwsze lata życia dziecka to za wcześnie by postawić właściwą diagnozę! Ta możliwa jest dopiero, gdy dziecko ma między 6 a 12 lat.
Za trudności z koncentracją może odpowiadać także ADD, czyli zespół zaburzeń uwagi. Od ADHD odróżnia go to, że w przypadku ADD nie występuje nadpobudliwość ruchowa. ADD objawia się głównie trudnościami związanymi z uwagą oraz organizacją wykonywania działań.
Ćwiczenia na koncentrację dla dziecka
Niezależnie od tego, czy dostrzegasz u swojego dziecka wyżej wymienione objawy, czy chcesz zadbać o jego prawidłowy rozwój, trening koncentracji dla dzieci w formie zabawy będzie zawsze dobrym pomysłem.
Tak jak w przypadku innych umiejętności rozwojowych, koncentrację także możemy ćwiczyć mimochodem, przy okazji zabawy.
Każda zabawa i chwila spędzona na wspólnym działaniu to okazja do obserwowania i ćwiczenia koncentracji. Możesz przyjrzeć się temu, jak Twoje dziecko radzi sobie z angażowaniem się w działania. Dziecko bawiąc się, trenuje swoją koncentrację.
Pomocne będzie czytanie książeczek, które pozwala sprawdzić, czy dziecko potrafi pozostać skoncentrowane na historii. Książeczki ze specjalnymi zadaniami pozwalają ćwiczyć przerzucanie uwagi z jednego zadania na drugie – np. ze słuchania na wybranie odpowiedniego elementu.
Dobrymi ćwiczeniami na koncentrację będą także różne gry – planszowe czy karciane. Angażują one dziecko w zabawę, a często dobre skupienie może decydować o wygranej.
Jak nauczyć dziecko koncentracji?
Do treningu koncentracji świetnie sprawdzą książeczki z serii „Zabawa w chowanego. Akademia Mądrego Dziecka”. To seria dedykowana dzieciom od 3 roku życia. Każda strona to dla dziecka nowe zadanie polegające na znalezieniu ukrytego zwierzątka! Dla podpowiedzi dodamy, że każde schowało się pod miękką filcową klapką – łatwą do manipulacji dla małych rączek (to dodatkowe ćwiczenie motoryki małej).
Barwne ilustracje stymulują zmysł wzroku i sprawiają, że zabawa jest ciekawa i atrakcyjna dla malucha. Angażujące zadanie pomaga maluchom utrzymywać skupienie i trenować koncentrację.
W serii ukazało się dotąd 6 książeczek. Możemy wspólnie szukać leśnych zwierząt – liska, krecika, dzięcioła czy zajączka. Fani domowych pupili chętnie odnajdą kotka, pieska, świnkę czy złotą rybkę. Jeśli chcielibyście wybrać się na wieś, możecie poszukać kurczaczka, króliczka czy jagniątka.



Może wybierzecie się w baśniowy świat na wspólne poszukiwania jednorożca, syrenki albo wróżki? Z kolei mali entuzjaści motoryzacji chętnie sprawdzą, gdzie ukryty jest samochód, pociąg czy samolot. A może wrócicie na wieś, by tym razem poszukać traktora, rolnika czy psa pasterskiego. Na końcu każdej książeczki pada pytanie: A gdzie Ty jesteś? Można na nie łatwo odpowiedzieć, patrząc w lusterko na ostatniej stronie.



Każdą z tych zabaw możecie przenieść także do realnego świata i tam poszukać traktora, samochodu, psa czy kota. To także świetne ćwiczenie na koncentrację – pozwala trenować zauważanie rzeczy w otoczeniu, a więc koncentrować się na tym, co w danym momencie ważne. Życzymy udanej zabawy!