Asertywność to jedna z najbardziej cenionych umiejętności w naszym społeczeństwie. Jest ważną częścią inteligencji emocjonalnej, tak ważnej dla jakości naszego życia. Nic więc dziwnego, że rodzicom zależy na tym, by ich dziecko ją posiadało. Jak wzmacniać asertywność u dzieci? Jak uczyć dziecko stawiania granic? Zapraszamy do lektury.

Asertywność u dzieci – czym jest?

Asertywnośćto umiejętność mówienia o swoich emocjach i potrzebach oraz stawianie granic w sposób niekrzywdzący innych. Czasami bywa błędnie rozumiana jako agresja i odmawianie dla samego odmawiania – mówiąc potocznie: „nie bo nie”.

Asertywne dziecko będzie potrafiło poradzić sobie w konfliktowych sytuacjach i dać sygnał, że niektóre zachowania innych osób są dla niego krzywdzące. Nie ulega także presji otoczenia i stanowczo, ale z poszanowaniem uczuć innych, potrafi zadbać o swoje potrzeby.

Przeczytaj także, czy można nauczyć dziecko odwagi

Jak być asertywnym? Rodzicu, najpierw zadbaj o siebie

Wychowanie dziecka to nie tylko to, co staramy mu się przekazać poprzez słowa. Ogromną siłę mają wnioski z obserwacji zachowania rodziców. Dlatego chcąc uczyć małego człowieka asertywności, najpierw musimy zastanowić się, czy my dorośli potrafimy w ten sposób dbać o własne granice. Uczenie się przez obserwację zachowań i ich konsekwencji nazywamy modelowaniem. Nie wystarczy rozmawiać z dzieckiem o asertywności. Konieczne jest pokazanie swoim zachowaniem, na czym ona polega. Dzieci kopiują rodziców, więc warto być dla nich wzorem do naśladowania.

Jak uczyć dziecko asertywności krok po kroku

W nauce asertywności ważna jest umiejętność nazywania swoich emocji. Jeśli dorośli potrafią mówić o nich wprost – jestem smutny/zły/zmęczony – pokazują dziecku, że to normalne odczuwać różne emocje oraz że należy o nich mówić. Takim zachowaniem i dbałością o własny stan emocjonalny pokazujemy, że wszystko to, co odczuwamy jest ważne.

Drugi komponent asertywności, czyli umiejętność odmowy bez krzywdzenia drugiej osoby, także możemy pokazać dziecku na własnych przykładach. Jeśli mu czegoś odmawiamy to w taki sposób, by nie poczuło się odtrącone. Musimy jednak zdawać sobie sprawę, że prędzej czy później to nam przyjdzie zmierzyć się z odmową ze strony malucha. Warto być na to gotowym, bo czasem możemy mieć wobec dziecka sprzeczne oczekiwania – by było asertywne wobec innych osób, ale posłuszne wobec nas. To niemożliwe. Jeśli chcemy uczyć dzieci asertywności, to musimy przygotować się na to, że będziemy musieli zmierzyć się ze stawianiem granic przez dziecko. Kluczową kwestią będzie nasza reakcja na jego zachowanie. Chcąc wzmacniać taką postawę, musimy uszanować zdanie dziecka i znaleźć takie rozwiązanie, które zadowoli obie strony.

Psst… Czy wiesz, że dla dziecka szczególnie trudne mogą być zachowania asertywne w stosunku do innych dorosłych? Mowa np. o powitaniu przez pocałowanie dawno niewidzianej cioci czy innego krewnego. W takich sytuacjach bardzo ważne jest, by rodzice stawali po stronie dziecka i wzmacniali jego chęć stawiania granic w zakresie kontaktu fizycznego.

Asertywność u dzieci – jak ją wspierać?

W przypadku rozwoju umiejętności u dzieci ważną rolę odgrywają także opowieści z bohaterami, którzy dają maluchowi przykład, jak właściwie postępować i jak radzić sobie z trudnościami.

Pierwszym krokiem do nauczenia się bycia asertywnym jest umiejętność rozpoznawania i nazywania emocji. To jedna z najważniejszych lekcji, które młody człowiek powinien przyswoić, by móc skutecznie radzić sobie z codziennością. Rozmowy o emocjach bywają trudne, dlatego warto poszukać materiałów edukacyjnych. Jednym z nich jest książeczka „Moje emocje. Akceptuję to, co czuję” wydawnictwa HarperCollins. Prezentuje ona podstawowe emocje: gniew, radość, smutek, strach, miłość, wstyd, niesmak. Pełen obrazków i ćwiczeń podręcznik to dla malucha prawdziwe kompendium wiedzy na temat tego, co przeżywa. Książka zawiera mnóstwo sytuacji, na podstawie których dziecko uczy się, jakie emocje możemy przeżywać. Opisane zdarzenia dotyczą codzienności młodego człowieka, co sprawia, że są łatwe do zrozumienia.

Każdy z nas jest wartościowy

Dbanie o swoje granice bez krzywdy dla innych wymaga także od dziecka zrozumienia, że każdy z nas jest inny – lubi inne rzeczy, ma swoje zwyczaje, różne marzenia. Tego tematu dotyka książeczka „Świat chce abyś był sobą”. Grupa dzieci spotyka się, by wspólnie zbudować balony, którymi będą podróżować. Jednak w trakcie pracy okazuje się, że im więcej osób, tym więcej stylów pracy. To nic złego – wręcz przeciwnie, bo wszyscy możemy się od siebie wzajemnie uczyć. Dzięki różnicom i odmiennym talentom dzieciom udaje się zbudować balony i uczą się, że współpraca pozwala spełnić marzenia. Ta pięknie ilustrowana książeczka pokazuje, że różnorodność jest dobra, a każdy z nas wyjątkowy i zasługuje na to, by być sobą.

Dowiedz się więcej o pewności siebie u dzieci

Ucz się stawiania granic razem z Basią

Temat wyznaczania własnych granic porusza również książeczka o Basi – „Basia i granice”. Czasem, gdy dorośli mówią o granicach, dzieciom trudno zrozumieć, o co tak naprawdę im chodzi. Tym razem Basia musi się zmierzyć z własnymi granicami i emocjami. Najpierw dowiaduje się, jakie różne emocje pojawiają się w jej ciele w odpowiedzi na zachowania kolegów i koleżanek z przedszkola. I choć Basia musi uporać się z przykrą sytuacją, to na szczęście dzięki pomocy Anielki i pani Marty dowiedziała się także, że dzieci mają prawo wyznaczać swoje granice, jeśli chodzi o bliskość i kontakt fizyczny oraz że są sytuacje, na które mamy prawo się nie zgadzać. To ogromne cenna lekcja dla wszystkich dzieci, które dopiero uczą się asertywności i dbania o siebie.