Dobre słowo może zdziałać więcej niż… najdroższe na świecie zabawki. Chwal swoje dziecko! Musisz jednak wiedzieć, jak budować konstruktywne pochwały. Ciekawi Cię, jak chwalenie pomaga w procesie wychowania dziecka oraz jak to prawidłowo robić?
Chwalenie jest o wiele skuteczniejsze niż wytykanie dziecku jego złych zachowań. Wartościowe i motywujące pochwały dają poczucie bezpieczeństwa, wzmacniają wiarę w siebie, budują pozytywną samoocenę, a ponadto pobudzają do działania. Co więcej, między dzieckiem a rodzicem kształtuje się wyjątkowa więź – oparta na wzajemnej miłości i szacunku. Oczywiście, należy pamiętać, aby pochwały były w całości pozytywne.
Jak mądrze chwalić dziecko? Oto 6 żelaznych zasad
1. Unikaj ogólnikowych stwierdzeń
Przede wszystkim chwal dziecko w precyzyjny sposób, podając informację, za co je doceniasz. Maluch powinien wiedzieć, co zrobił dobrze, ponieważ w taki sposób dostaje jasne wskazówki, jakie zachowania są pożądane przez rodzica. Najlepiej, jeśli pochwała dotyczy konkretnych zachowań. Dzięki temu dziecko czuje się zmotywowane do dalszej pracy i wspierane.
Zamiast powiedzieć: „O, świetnie!”,powiedz: „Wspaniale posprzątane! Zabawki pochowane w szafce, brudne ubrania w koszu na pranie, a łóżko pościelone. Dobra robota!”
Czasem nam, rodzicom, wydaje się, że nie mamy powodów do chwalenia, a w rzeczywistości w dzieciach drzemie mnóstwo pomysłów i możliwości. Nasze zaangażowanie może pomóc odkrywać nowe talenty i rozwijać zarówno umiejętności, jak i pewność siebie u dziecka. Być może Twój maluch, podobnie jak Bystre ciastko (z książeczki o tym samym tytule), potrzebuje więcej czasu, aby odkryć, w czym jest wyjątkowe, a Twoje wsparcie i docenienie ułatwi mu zrozumienie, z czym radzi sobie dobrze i z przyjemnością.
2. Nie próbuj przemycać krytyki i nie kłam
Pochwała powinna być w całości pozytywna. Unikaj takich sformułowań jak: „udało się”, „w końcu” lub „ale” oraz nie porównuj dziecka do innych. Wskazuj te zachowania, które naprawdę Cię zachwyciły. Maluch łatwo wykryje kłamstwo i tym samym pochwała nie da spodziewanego efektu. Dziecko samo odgadnie, co zrobiło dobrze, a co następnym razem wypadałoby poprawić.
Zamiast powiedzieć: „Bardzo ładnie pokolorowałeś autko, ale malując domek, wyjechałeś za linię”, powiedz: „Podoba mi się, jak starannie pokolorowałeś autko i wspaniale dobrałeś kolory. Jestem z ciebie dumna/dumny”.
3. Chwal natychmiast i nie tylko od święta
Ważnym czynnikiem jest czas udzielania pochwał. Powinny następować od razu po wykonaniu zadania przez dziecko, aby wzmocnić pozytywne zachowanie. Co więcej, warto chwalić malucha również w codziennych sytuacjach i nie czekać, aż zrobi coś nadzwyczajnego. Miłe słowa pomagają w budowaniu relacji z dzieckiem.
Przykładowo, kiedy widzisz, jak maluch grzecznie bawi się z rodzeństwem, podejdź do niego i powiedz: „Cieszę się, że tak cierpliwie bawisz się z siostrzyczką. Widzę, że zbudowaliście razem wspaniały zamek z klocków!”.
4. Opisuj to, co widzisz i czujesz
Dobra pochwała powinna składać się z trzech części: opisu sytuacji (tego, co rodzic widzi), opisu uczuć i podsumowania (motywacji dla dziecka). Zdecydowanie lepiej konstruować pochwały motywujące niż oceniające, ponieważ wtedy komunikat koncentruje się na dziecku.
Przykładowa pochwała: „Widzę poukładane książki, odkurzony dywan i pościelone łóżko. Przyjemnie jest przebywać w takim pokoju. Wszystkie książki poukładałeś/poukładałaś według kolorów, a na dywanie nie został ani jeden okruszek. To naprawdę czysty pokój. Możesz być z siebie dumny/dumna”.
5. Nie uzależniaj dziecka od pochwał
Jeśli dziecko jest za dużo i zbyt często chwalone, to uzależnia się od tego typu stwierdzeń i wiele rzeczy robi na pokaz, ponieważ zaczyna się w nim rozwijać potrzeba bycia podziwianym. W tej interpretacji pochwała jest oceną i ogranicza wolność malucha – warunkuje jego uczucia. Warto jest nauczyć się rozważnego i szczerego chwalenia i stosować je z umiarem. Dzięki temu nie uczysz dziecka schematu, że robi coś wbrew sobie, aby otrzymać nagrodę w postaci pochwały. Umiejętność stawiania granic i zdrowych ambicji możecie odkrywać tak, jak Wzorowe Jajo. Książeczka i karty pracy to zestaw zabawnej historyjki i lekcji o emocjach i priorytetach.
Wiesz już, jak chwalić dziecko. Ale jak nauczyć je doceniania innych?
Ważne, by dziecko umiało nie tylko przyjmować pochwały, ale też dawać je innym. Stąd warto z maluchem ćwiczyć wdzięczność. Książeczka „Kto tutaj pracuje?” z serii „Akademia Mądrego Dziecka” może być pomocą w trudnej sztuce doceniania innych. Na kilkunastu kartonowych stronach zostały przedstawione zwierzęta wykonujące różne zawody, a do tego krótkie wierszyki. Oglądając kolorowe ilustracje, dziecko może podawać powody, za co należy pochwalić każde ze zwierzątek.
Każdy z nas ma inne umiejętności i dzięki temu możemy tworzyć tak piękny i złożony świat. W książce „Pięknie się różnimy” znajdziecie mnóstwo ciepłych ilustracji i treści zwracających uwagę na inne osoby. Otaczają nas różne modele kultur, życia, rodzin, dlatego to ważne, aby cieszyć się różnorodnością i uczyć od siebie wzajemnie. Razem możemy zmieniać świat na lepsze, dlatego pokazuj dzieciom jak doceniać wszystkich, a razem z nimi całe piękno naszego świata.
PS Zasady, które opisaliśmy, możesz zastosować też, chwaląc bliskich dorosłych! Pamiętaj o tym!
Tworząc ten artykuł, korzystaliśmy z źródeł takich jak: książka Artura Kołakowskiego i Agnieszki Pisuli „Sposób na trudne dziecko. Przyjazna terapia behawioralna”, Gdańsk 2011; Adele Faber, Elaine Mazlish, „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły”, Poznań 2019. Możesz sięgnąć po te książki, jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat dobrych praktyk w wychowaniu dziecka.
