Czego nie mówić dziecku, by nie tworzyć w nim niewłaściwego obrazu siebie? Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, że słowa słyszane od otoczenia mają na nas ogromny wpływ. Te wypowiadane przez rodziców do dzieci odgrywają szczególną rolę w kształtowaniu własnego „ja”. Przeczytaj, jak właściwie rozmawiać z dzieckiem o jego zachowaniu, jak je chwalić i uczyć stawiania granic.

Wybierz odpowiednią porę na rozmowę

Sytuacje, w których dziecko zachowa się nie tak, jak oczekują dorośli, będą się zdarzać. By pomóc im wyciągać wnioski z tego, co się stało, nauka musi odbywać się w spokojnym warunkach, nie w momencie przeżywania silnych emocji.

Punktem wyjścia do takich rozmów może być wspólne czytanie książeczek. Szczególnie polecamy pozycje z serii „Smaczna banda i emocje”: „Niesforne ziarenko” i „Wzorowe jajko”. Jak mogą pomóc w rozmowach na temat zachowania? Czy mogą pomóc nam w zrozumieniu tego, czego nie powinniśmy mówić naszym dzieciom? Przekonajmy się!


Czego nie mówić dziecku, gdy pojawia się nieakceptowalne zachowanie? Lekcja Niesfornego Ziarenka

Niesforne Ziarenko to bohater, który przez wielu oceniany jest jako nicpoń i awanturnik. Jak nie wepchnie się w kolejkę, to skłamie bez sensu albo nie umyje rąk. Gdy idzie ulicą, wszyscy dookoła szeptają do siebie. Choć wiele zachowań naszego bohatera można uznać za nieodpowiednie, nie jest tak, że Ziarenko chce takie być. Wręcz przeciwnie, jest mu naprawdę przykro, gdy inni tak go określają.

To dla nas cenna lekcja. Dzieci uznawane za niegrzeczne, wcale nie chcą takie być ani nie robią nam na przekór. Prawdopodobnie nie potrafią inaczej poradzić sobie ze swoimi emocjami czy potrzebami. Naszym zadaniem jest pokazać im inne sposoby radzenia sobie z silnymi przeżyciami, niekrzywdzące innych.

Mówiąc do dziecka: „Jesteś zły/niegrzeczny/nie potrafisz się zachować/nikt cię nie polubi”, budujemy w nim przekonanie, że właśnie takie jest. Kiedy dziecko myśli o sobie jako o niegrzecznym, będzie zachowywać się właśnie w taki sposób. Takie jest, tak wszyscy je postrzegają, więc nie ma sensu się starać. Nietrudno się domyślić, czego nigdy nie mówić dziecku. Nie określaj pociechy jako złej osoby, niezasługującej na sympatię innych. To nie wpłynie pozytywnie na jej zachowanie – wręcz przeciwnie.

Czy wiesz, że…
Dzieci uwewnętrzniają głos rodziców? To, co maluch słyszy od rodzica, może szybko stać się jego zdaniem na własny temat.

Jak zatem reagować na nieodpowiednie zachowania? Pamiętaj o tym, by akceptować emocje dziecka i jasno określać to, co w jego postępowaniu jest dla Ciebie niewłaściwe. Powiedz np. „Rozumiem, że zezłościłeś się, bo Kacper nie chciał się z Tobą bawić. Masz prawo się tak czuć, ale nie wolno bić kolegów”. Jasno oddziel emocje i ogólną oceną dziecka od jego zachowania.

Po drugiej stronie medalu – gdy dziecko stara się za bardzo. Lekcja Wzorowego Jajka

Wychowanie nie sprowadza się tylko do reagowania na „złe” zachowania. To także uczenie dziecka asertywnego odmawiania, dbania o własne potrzeby, stawiania granic, gdy ktoś próbuje je przekroczyć. To również chwalenie dziecka w taki sposób, by budować jego pewność siebie, wiarę we własne siły czy rozwijać kreatywność.

Przywołajmy historię Wzorowego Jajka. Nasz bohater tak bardzo stara się pomagać innym oraz sprawić, by inne jajka także były idealne, że zaczyna pękać z powodu nakładanej na siebie presji. Na szczęście w dobrym momencie trafia do pani doktor, która pomaga mu zrozumieć, że nie musi być zawsze jajkiem na „szóstkę z plusem”.

Fragment książki "Wzorowe jajo", która uczy, czego nie mówić dzieciom, by nie wywierać nadmiernej presji

Historia o Wzorowym Jajku to także historia o dzieciach, które dbają przede wszystkim o potrzeby innych, nakładają na siebie nadmierną presję, by być idealnymi i sprawić, by inni także tacy byli (to często wynik słów i postępowania opiekunów). Na pierwszy rzut oka takie zachowania powszechnie uznaje się za pożądane, ale pamiętać trzeba, że mają one ogromny wpływ na zdrowie psychiczne dziecka. Sprawiają, że dziecko ma niezdrową relację z otoczeniem i samym sobą.

Kilka słów o stawianiu granic
Koniecznie pokazuj dziecku, jak ma zachowywać się, gdy ktoś przekracza jego granice – stanowczo (ale nie agresywnie) reagować, mówiąc: nie popychaj mnie, nie bij mnie, oddaj moją zabawkę. W takich momentach ważne jest, by dziecko jasno komunikowało swój sprzeciw. Uczul też dziecko, że takie sytuacje będą się zdarzać, a gdy się pojawiają, omawiajcie je na bieżąco.

Czego nie wolno mówić dziecku, chwaląc je, czyli o nakładaniu presji

Chcąc zadbać o to, by dziecko nie budowało na sobie nadmiernej presji, zwracaj uwagę na to, jak je chwalisz. Źle sformułowane pochwały wzmacniają presję, zamiast budować pewność siebie. Lista tego, czego nie mówić dziecku przy chwaleniu jest długa. Wszystkie wskazówki można sprowadzić do jednej zasady: chwalmy zawsze za pracę, włożony wysiłek i zaangażowanie, a nie za wyniki, jakie dziecko osiąga.

> Przeczytaj więcej na temat tego, jak właściwie chwalić dziecko

Na bazie książeczek o Niesfornym Ziarenku i Wzorowym Jajku powstały karty pracy. Dzięki nim maluchy zyskują okazję do zastanowienia się nad swoimi zachowaniami i wyłapania, w jakich momentach przypominają bohaterów bajek. Taka aktywna zabawa to świetny sposób na utrwalenie wiedzy i uczenie się nowych, pomocnych reakcji i zachowań.